Victor Lamme, hoogleraar cognitieve neurowetenschappen aan de Universiteit van Amsterdam, stelt dat veel van ons gedrag wordt gestuurd door onbewuste processen in het brein. Volgens hem is de vrije wil grotendeels een illusie, aangezien beslissingen vaak al genomen zijn voordat we ons daarvan bewust zijn. Deze inzichten roepen vragen op over verantwoordelijkheid en moraliteit in onze samenleving.
Technologie en neuroplasticiteit
Lamme onderzoekt ook hoe technologie onze hersenen beïnvloedt. Hij wijst op neuroplasticiteit: het vermogen van het brein om zich aan te passen aan nieuwe ervaringen. Onze interactie met technologie, zoals smartphones en computers, kan onze hersenstructuur en -functie veranderen. Daarom pleit Lamme voor bewust gebruik van technologie om negatieve effecten op het brein te minimaliseren.
Bewustzijn als toeschouwer
In zijn boek “De vrije wil bestaat niet” beschrijft Lamme bewustzijn als een toeschouwer die achteraf ons gedrag interpreteert. Hij stelt dat we weinig inzicht hebben in onze eigen motivaties en dat veel van ons gedrag wordt bepaald door factoren buiten ons bewustzijn. Dit perspectief daagt traditionele opvattingen over autonomie en zelfbeschikking uit.
De rol van het brein in besluitvorming
Volgens Lamme is het brein geen volgzaam orgaan dat slechts onze bewuste wil uitvoert, maar eerder een autonoom systeem dat zelfstandig beslissingen neemt op basis van prikkels, herinneringen en patronen. Het idee dat wij rationele keuzes maken wordt daarmee ontkracht. Wat als intuïtieve beslissing voelt, is vaak het resultaat van complexe processen diep in het brein.
Het brein als voorspeller van gedrag
Nieuw onderzoek toont aan dat het brein gedrag kan voorspellen nog voordat iemand zich bewust is van zijn keuze. Door hersenactiviteit te meten, kunnen wetenschappers soms al zien welke beslissing iemand gaat nemen, seconden voor deze uitgesproken wordt. Dit bevestigt Lammes stelling dat het brein de echte regisseur is van ons handelen, en niet ons bewustzijn.
